Uit de W1555 Buurtkrant van november 2024, door Gerwin
Hoe ben je in de muziek terecht gekomen?
Toen ik jonger was dook ik in de free-party scene in Oostenrijk. Als in georganiseerde raves. In het begin hield ik me vooral bezig met techno en allerlei soorten techno stijlen maar op een gegeven moment was dat voor mij te beperkt, dus begonnen we ook performances te doen tijdens de feesten. We creëerden ‘visuals’ en probeerden zo ook het uiterlijk van die feesten te verbeteren. Toen ik 23 was ging ik naar de kunstacademie en begon te experimenteren met performance en geluid, zoals bijvoorbeeld veldopnames, maar in de rave scene was daar niet zoveel behoefte aan. Mensen willen gewoon feesten en raven. Toen we feesten gaven in oude warenhuizen, namen we een paar kamers en maakten daar installaties en experimenteerden ze met de architectuur.
Je zei dat je begon te experimenteren met geluid. Had je nog steeds het idee dat je muziek wilde maken? Of benaderde je het meer vanuit een artistiek proces?
Ik benaderde het meer vanuit een artistiek oogpunt. Ik had een paar vrienden die al op de kunstacademie zaten, dus ik wilde ook gaan experimenteren en die richting op. Dat was de reden dat ik de beats achter me liet. Maar nu, op dit moment, probeer ik de beats weer terug te laten komen in mijn werk. Ik denk omdat daar de basis ligt, binnen de elementen van muziek.
Kun je me iets meer vertellen over een van je projecten?
Het langste project waar ik tot nu toe aan heb gewerkt, onderhand al 10 jaar, richt zich op de auditieve waarneembaarheid van satellietsignalen. Ik studeerde in die tijd, middels een uitwisseling, aan het Piet Zwart Institute. Ik en een medestudent waren altijd aan het experimenteren en dingen uit aan het proberen. Een keer stuitte we op DVB-T USB-sticks, oorspronkelijk ontworpen om digitale TV mee te kijken en naar FM-radio te luisteren. Hackers waren erin geslaagd alternatieve sturingsprogramma's te schrijven, waardoor deze USB-sticks een breder scala aan signalen konden ontvangen, waaronder signalen met een hogere frequentie, die door satellieten worden gebruikt. We probeerden via experiment gegevens van weersatellieten te ontvangen. Deze ruimtevaartuigen cirkelen meerdere keren per dag rond de aarde en fungeren als scanners die foto's maken van het oppervlak van de planeet. Deze info zenden ze vervolgens als gecodeerde audio terug naar de aarde. We konden deze signalen ontvangen en decoderen tot afbeeldingen, in feite een selfie vanuit de ruimte.
Het geluid kan worden omgezet naar een afbeelding?
Ja. We improviseerden een antenne, klommen op het dak, stonden daar in de ijskou en vervolgens gebeurde er helemaal niets. Wij waren van “Dat is raar, misschien werkt de antenne niet?” Dus we gingen weer naar beneden en ontdekten dat de satelliet die we probeerden te volgen niet meer aan stond. Wel ontdekten we dat er ook nog 3 actieve satellieten rond de aarde zweefden, dus lukte het ons de volgende dag om er wel één te ‘vangen’. Op dat moment deden we verder niet veel met de informatie, maar bleef het wel een beetje in mijn achterhoofd zitten.
Later, toen ik begon met mijn studie aan het conservatorium in Den Haag, het Instituut voor Sonologie, moest ik een master-onderzoek voorleggen en stelde ik voor om te onderzoeken hoe je satellietsignalen zou kunnen gebruiken in experimentele muziek, en zo leefde het hele idee weer op.
In eerste instantie was ik vooral gefocust op die weersatellieten, ze zijn heel goed gedocumenteerd, je kunt online veel informatie vinden, maar uiteindelijk klinken al hun signalen toch enigzins hetzelfde. Geen variatie in de geluiden. Ze werden voor mij saai, maar toen herinnerde ik me ineens weer die oude satelliet die we toentertijd niet konden vangen. Degene die niet meer in gebruik was. Ik begon onderzoek te doen naar deze zogenaamde spook-satellieten en ontdekte dat veel van deze oude satellieten uit de jaren zestig nog steeds rond de aarde zweefden. Nadat ze uit de gebruiksroulatie waren genomen, activeerden sommige van de satellieten zichzelf op mysterieuze wijze opnieuw en begonnen ze willekeurig gegevens uit te zenden.
Dus ze hebben geen informatie die we nodig hebben, maar toch zenden ze informatie uit? Maar je onderzoek was ook gericht op experimentele muziek?
Ja! En toen ben ik steeds dieper gaan graven en vond ik veel interessante verhalen en heb daar mijn thesis over geschreven. Voor mijn afstuderen heb ik een uur lange lezing-performance ontwikkeld. Ik verzamelde een heleboel geluiden en maakte daar collages of geluidsexperimenten van, die ik vervolgens in een stuk van een uur arrangeerde. En ik schreef een tekst over mijn ervaringen van elke keer dat ik op pad ging om satellieten te vangen, als een soort dagboek. Ik documenteerde de locaties, gesprekken met voorbijgangers enzovoort. Die spook-satellieten zijn ook niet zo gemakkelijk te vangen. Het kostte me maanden om kleine stukjes informatie van ze te verzamelen.
Misschien is dit een domme vraag, maar hoe weet je dat het een spook-satelliet is?
Alle satellieten en dus alle bewegende objecten rond de aarde worden gevolgd, waardoor je ze in de gaten kunt houden in een online database. Dan weet je wanneer een satelliet langs komt en kun je hem proberen te ‘vangen’. Je houdt je antenne op goed geluk omhoog.
In de periode van die eerste generatie satellieten waren er nog geen telefoonmasten of wifi-signalen. De signalen van die oude satellieten zijn erg zwak, ze hebben erg zwakke zenders en hebben daardoor moeite om door de huidige dikke wolk van signalen heen te dringen. Als je nu probeert een satellietsignaal op te vangen, wordt het dus erg verstoord door andere radiosignalen, zoals je telefoon, wifi en andere radiosignalen. Dat maakt het heel interessant, maar tegelijkertijd ook heel lastig. Het is een uitgebreid landschap aan diverse geluiden, wat het moeilijk maakt dat op te vangen wat jij specifiek opvangen wilt. Het zijn allemaal geluiden die ik niet kan produceren met mijn synthesizer en de signalen hebben alle verhalen en hun geschiedenis in zich ingeprent. Bijvoorbeeld de afstand die het heeft afgelegd en de energie die door de ionosfeer moest gaan. Het geluid wordt dus geladen met allerlei extra’s en betekenis, allemaal naast het eigenlijke geluid zelf.
En dan verwerk je deze geluiden? Je gebruikt ze voor soundscapes en installaties?
Ja, ik gebruik ze in de performance waarin ik over de soundscape heen praat en de verhalen uit het dagboek vertel. Het geluid zelf is moeilijk te bevatten. Als je niet weet wat er aan de hand is, kan het gewoon herrie zijn, maar het naratief erbij verklaart alles. Op een verhalende manier zeg maar.
Is dat belangrijk? Dat mensen begrijpen wat ze horen?
Ja, omdat het dan ook begrijpelijk is voor mensen die zich niet bezig houden met geluid gerelateerd werk en daardoor niet weten of beseffen wat er aan de hand is.
Dus het is conceptueel, maar niet te conceptueel, anders is het moeilijk te begrijpen.
Precies! Het onderwerp kan snel complex worden. Daarom doe ik naast deze voorstellingen en installaties ook workshops, of fietstochten, waarbij we antennes maken en leren hoe we satellieten kunnen vastleggen. Het is dus een heel breed project, met veel verschillende manieren om het te presenteren.
Is het project nog steeds gaande?
Ja, het hele proces noem ik ‘signaal jagen’.
Het klinkt als vissen.
Ja, zo zou het kunnen noemen. Het is in die zin ook kalmerend. Soms zit je alleen buiten, geduldig te wachten op een signaal.
En de performance-aspect, is dat iets wat je graag doet?
Ik vind optreden het leukst. Ik heb ook geprobeerd om een album te maken naar aanleiding van het project, maar ik geniet meer van de focus op en het toewerken naar het optreden. Als ik een stuk moet maken voor een optreden is dat geen probleem, maar werken aan een album vind ik erg moeilijk.
Ga je ooit weer muziek produceren?
Dit is altijd wel ergens in mijn achterhoofd aanwezig ja, die wens. Zoals bij Varia, bij de Extratonal evenementen. Dat soort dingen interesseren me nog steeds. Ik benader het dj-en ook op een experimentele manier. Ik probeer dan experimentele stukken, geluidsstukken op een bepaalde manier te mixen. Dat is een uitdaging, maar wel een hele leuke! Dat kan Jazz zijn, experimentele Jazz, experimentele Hiphop, field-recordings. Eigenlijk al dit soort genres gecombineerd en dat is een interessante uitdaging.
Hoe werkt dat dan?
Hmmm, tja met improvisatie natuurlijk. Hahaha...
Comments